Dit is het tweede deel van een nieuwe serie blogposts gebaseerd op een bijdrage die ik een jaar geleden, op 20 april 2017, leverde aan een symposium over The Federalist Papers. Het symposium, dat plaatsvond in Brussel, was georganiseerd door De Debatten. ‘De Debatten is een initiatief van de Vrije Universiteit Brussel met de Universiteit Leiden en als Nederlandstalig forum een vaste waarde onder rechtsfilosofen en rechtshistorici uit de Lage Landen en een groeiende waarde binnen de wereld van de politieke filosofie.’ De bijdrage verschijnt volgende maand, in definiteve vorm en voorzien van notenapparaat, ook in druk.
-0-0-0-
Sanford Levinson is sinds 1980 hoogleraar rechten en politieke wetenschappen aan de Universiteit van Texas in Austin. Een eerste reden waarom hij een interessante auteur over de Federalist Papers is, is dat hij niet alleen een gecombineerde leeropdracht heeft, maar in de praktijk in zijn werk ook daadwerkelijk een integratie van rechten en politieke wetenschappen tot stand brengt. Wat de laatste discipline betreft, doet hij dat dan nog met inbegrip van de politieke theorieën. Een dergelijke benadering, die nog altijd onderscheidend is, kan zeker ook binnen het Amerikaanse constitutionele recht vruchtbaar zijn, gelet op het verschil tussen de geschreven en de ongeschreven Constitutie. Welbeschouwd is het dan ook minder toepasselijk om nog van constitutioneel recht te spreken en kan eerder de aanduiding ‘constitutional studies’ worden gebruikt. Toch blijft Levinson op de ene of de andere wijze altijd bezig met het constitutionele recht, in de zin dat hij oog houdt voor de constitutionele structuren waarbinnen zich politieke processen en ook theorievorming afspelen.
De hoofdreden waarom Levinson een boeiende auteur is wanneer het de Federalist Papers betreft, is echter ongetwijfeld dat hij de meest prominente progressief-liberale staatsrechtswetenschapper is die er in de Verenigde Staten te vinden valt op het terrein van de constitutie. Enkele kwalificaties die van Levinson zijn gegeven, mogen dit illustreren: ‘the most imaginative, innovative and provocative constitutional scholar of our time’; ‘post New Deal America’s preeminent advocate of constitutional reform’; ‘America’s greatest revolutionary constitutionalist’; en ‘the unofficial spokesman for progressive critics of the Constitution’.
Nu is het op zichzelf genomen niet heel bijzonder te noemen dat een Amerikaanse staatsrechtswetenschapper progressief-liberaal blijkt te zijn. Onder de meesten van zijn progressief-liberale collega’s behoren de Federalist Papers evenwel niet tot de standaardverwijzingen, laat staan dat zij er een boek aan wijden. Juist de combinatie van de leidende progressief-liberale staatsrechtsbeoefenaar in de Verenigde Staten met een studie over de Federalist Papers is althans op papier echter goed voor het nodige vuurwerk.
Dat wordt ook erkend door conservatievere collega’s, zoals Robert P. George van het James Madison Program in American Ideals and Institutions aan de Universiteit van Princeton. Bij wijze van aanbeveling voor een eerder boek van Levinson schreef George: ‘Few scholars are in the same league with Professor Sanford Levinson when it comes to raising provocative questions about the Constitution and conventional modes of interpreting its provisions.’ Het maakte voor George ten principale geen verschil of men het nu eens of oneens was met de analyses en conclusies van Levinson: ‘what matters is that he forces readers to think about dimensions of constitutional questions that ordinarily go unnoticed.’ Dit eerdere boek betrof Our Undemocratic Constitution: Where the Constitution Goes Wrong (And How We the People Can Correct It) en dateert van 2006. Recenter, in 2012, publiceerde Levinson verder Framed. America’s 51 Constitutions and the Crisis of Governance. Hoewel het de moeite waard lijkt te onderzoeken of en in hoeverre Levinson in de loop van de tijd een ontwikkeling heeft doorgemaakt in zijn denken over de Amerikaanse Constitutie, blijft een dergelijke poging hier achterwege. Tenslotte betreft het een bundel over de Federalist Papers, dus ligt het in de rede mij te concentreren op Levinson’s boek dat daar het meest direct over gaat.
Dat boek is ongetwijfeld An Argument Open to All, waarover de Boston Review schreef in een formulering die ik hierboven reeds half parafraseerde: ‘When the country’s most prominent critic of the Constitution writes a commentary on the most famous defense of that Constitution, it is an event. When the publication of that commentary comes at a time when the system of government that Constitution provides is, by all accounts, under serious strain, it is an event very much worth noting.’ Op de tweede helft van dit citaat komt deze serie blogposts terug in deel 6, dat is gewijd aan de verkiezing van Donald Trump tot President van de Verenigde Staten.
Overigens schrijft Levinson in zijn boek niet op de gebruikelijke wijze over de Federalist Papers, dat wil zeggen door deze te plaatsen in hun historische context. In de inleiding op zijn boek neemt hij dan ook direct afstand van het idee dat herlezing van de Federalist Papers primair zou moeten bijdragen tot een beter begrip van de oorspronkelijke bedoelingen van de Amerikaanse Constitutie. Ook is hij niet geïnteresseerd in de verschillen tussen de verschillende auteurs van de Federalist Papers, zoals menige andere wetenschapper. Teneinde dit tot uitdrukking te brengen, duidt hij hen gezamenlijk aan als ‘Publius’.
In plaats hiervan gaat Levinson in het boek juist op zoek naar de mogelijke actuele relevantie van elk van de 85 Federalist Papers. Dit zowel voor Amerikaanse lezers als voor internationale lezers die op zoek zijn naar mogelijke lessen die zij uit het werk kunnen trekken in het kader van de ‘constitutional design’ in eigen land. Natuurlijk is het weer enigszins een progressief-liberale trek om in termen van ‘constitutional design’ te denken als het om andere landen gaat, alsof de culturele en historische context waarbinnen een constitutioneel stelsel functioneert maakbaar zou zijn. Anderzijds vormen de Federalist Papers zelf een vroeg voorbeeld van deze thans wederom populaire stroming binnen het vergelijkende constitutionele recht.
Levinson’s benadering is al met al, zoals hij het zelf formuleert, ‘highly “presentist”’. Of, om de titel van de inleiding aan te halen: hij beschouwt Publius als tijdgenoot. Tot zijn eigen verrassing kwam Levinson al schrijvende tot de ontdekking dat niet alleen de paar bekende nummers, maar elk van de 85 oorspronkelijke essays ‘contains something that should spark our interest today’.
Zie voorts:
Hans-Martien ten Napel 